Çeşitli hastalıkların tetiklediği saç dökülmelerine (Alopesi) patolojik saç dökülmesi denir.
1. Patolojik Saç Dökülmesi Tipleri
Erkek Tipi (Androgenetik Alopesi) Saç Dökülmesi: Erkeklerde testosteron hormonu saç köklerindeki hücrelerde bulunan 5 Alfa-Redüktaz enzimiyle reaksiyona girerek DHT’na (Dihidrotestosteron hormonu) dönüşür. DHT, yine saç kökü hücrelerinde bulunan Androjen Reseptörlerine (AR) yerleşir ve saç oluşumunu, gelişimini engeller.
Saç köklerinde Vascular Endothelial Growrh Factor (VEGH) maddesinin sentezi azalır ve saçların sağlıklı gelişimi, oluşumu, beslenmesi için önemli olan kılcal damarlar küçülerek geri çekilir. Bu durumda beslenmesi bozulan ve hormonal baskı altındaki saç folikülünün üretmesi gereken saçları üretemediği ya da yavaşladığı görülür. Erkek tipi saç dökülmelerinde zamanla saçlar dökülür, üretilen saçlar ise ince telli, cılız, açık renkli saçlar oluşmaya başlar. Erkek tipi saç dmkülmesi çeşitleri şu şekildedir:
- Tip 1: Ön saç çizgisinde az ya da hiç gerileme görülmez.
- Tip 2: Şakakların saçsız ya da az saçlı kalacak şekilde derin gerilemesidir.
- Tip 3: Ön saç çizgisinin orta hatta kadar gerilemesidir:
- Tip 4: Ön saç çizgisinde ve şakaklarda gerileme belirgin ve tepede bulunan saçsız alan genişlemiştir.
- Tip 5: Ön saç çizgisinin ve orta hattaki saçsız alanlar genişlemiştir.
- Tip 6: Tip 5’te görülen saçsız alanların daha da genişlediği ve birleştiği görülür.
- Tip 7: Saç çizgisi arkaya kadar genişlemiş olup, saçın olduğu arka ve yanlarda da seyrelme oluşmuştur.
Kadınlarda Erkek Tipi Saç Dökülmesi:
Androgenetik alopesi sadece erkeklerin yaşadığı bir rahatsızlık olmayıp kadınların da yaşayabilecekleri bir tiptir. Kadınlar için androjen üretimi yapan organlar böbreküstü bezler ve yumurtalıklardır. Bu sebeple hiperandrojenemi görüldüğü polikistik over hastalığı ve benzeri rahatsızlıklarda androgenetik alopesi görülmesi olağandır. Kadınlarda bulunan androgenetik alopesi ile hormonal bozukluklar ya da kontrolsüz üretilen androjen tümörleri açısından kontrol edilmelidir. Kadınlarda görülen erkek tipi saç dökülmesi tipleri şu şekildedir:
- Tip 1: Ön saç çizgisinin gerisinden başlayan, tepe bölgesindeki saçlarda görülen seyrelmedir.
- Tip 2: Tepe bölgesindeki ileri derecede görülen seyrelmedir.
- Tip 3: Tamamen saçsız tepe bölgesidir.
Telojen Effluvium:
Saç döngüsünün evrelerinden biri ve sonuncusu olan telojen evresine olması gerektiğinden erken girilmesi sonucu görülen semptomdur. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülen bu rahatsızlıklık psikolojik stres, şok diyetler, doğum kontrol haplarının kullanılması ya da sonlandırılması, doğum yapmak, yaşanan duygusal problemler gibi nedenler saçın dinlenme evresini kısaltır ve telojen evresine normalden erken girilmesine sebep olur. Telojen Effluvium tüm saç derisini kapsayan saç kaybıdır. Rahatsızlığın görülme yaşı olmayıp strese ve yaşanan hormonal değişikliklere bağlı olarak görülmektedir.
Anagen Effluvium:
İnsektisid zehirlenmeleri, borik asit, arsenik, kolşisin kullanımı, bazı bitki zehirleri, ciddi açlıklar, radyasyon anagen effluvium nedenleri arasında yer alır. Saç döngüsünde bulunan anagen evrede saç tahrip olur ve telojen evreyi atlar. Bu rahatsızlıkta ani ve çok fazla saç kaybı görülür.
Trikotillomani:
Kişinin bilinçli olarak psikolojik strese ya da yaşadığı problemlere bağlı olarak saçlarını çekerek oluşturduğu sınırsız olmayan saç kayıplarıdır. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülen bir semptomdur. Genel olarak alın bölgesinde yerel saç kayıpları şeklinde görülmektedir. Bu alanlarda çekilebilecek kadar uzamamış yeni saçlar görülür.
Alopesi Areata:
Halk arasında “saç kıran” olarak da bilinen alopes areata genellikle madeni para büyüklüğünde dairesel alanda saç dökülmesi olarak görülür. Bir ya da daha fazla olabilmektedir. Alopesi areata çoğu zaman kendiliğinden iyileşerek tedavi gerektirmez. Kesin olarak patolojik nedenleri bilinmese de kıl folikülünün eksojen ya da endojen uyarılara karşı hassas olması, stres, hormonal rahatsızlıklar, dahili hastalıklar gibi etkenler alopesi areata görülmesini tetiklemektedir. Tekrarlama riski yüksek olup genellikle genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülen bir rahatsızlıktır.
Diffüz Alopesi:
Bütün saç derisine yayılan saç dökülmeleridir. Hastanın rahatsız olacağı boyuta ulaşana kadar fark edilmez ve kişiye göre gidişatı değişkendir.
Mantar Enfeksiyonu (Tinea Capitis): Mantar enfeksiyonları çocuklarda kızarıklık, pullanma ve yama şeklinde saç dökülmelerine neden olmaktadır. Medikal tedavi uygulanmasının ardından saç tekrar oluşmaya başlar.
Traction Alopesi:
Genellikle kadınların saçlarını sıkıca bağlaması ve benzer durumlarda oluşmaktadır. Saç foliküllerinin bu gibi durumlarda kronik çekilmesi ile oluşmaktadır. Yüksek bir oranda saç çizgisi boyunca oluşmaktadır.
Troid Hastalıkları: Troid bezinin salgılamış olduğu troid hormonunun az ya da fazla olması sebebiyle saç dökülmeleri görülmektedir. Troid hormonunun saç dökülmelerine %10 oranında etki ettiği söylenebilir. Troid hastalıkları tedavisinin ardından saç dökülmesi sorunu ortadan kalkar.
2.Patolojik Saç Dökülmesi Tanı Yöntemleri
Non İnvasive yöntemler:
Hastanın yaşamış olduğu problemler ile ilgili detaylı bilgilerin alınması, semptomların ayrıntılı olarak öğrenilmesi ve diğer detaylar tanı konulmasında yardımcı olacaktır.
Saç derisinde lokal eritem olarak adlandırılan pullanma, kızarıklık ve inflamasona bakılır, psoriasis ya da seboreik dermatitis, liken gibi dermatolojik hastalıkların varlığı test edilir.
Dermatoskop veya mikroskopik sistemler ile saç derisi ve saç yapısı muayene edilir.
Saç derisinin elle muayenesi
Semi İnvasive Yöntemler:
Trichogram Testi: 5 gün yıkanmayan ve taranmayan saç derisinden saç ve saç kökleri alınır. Hafif derecede ağrılı bir yöntem olduğu söylenebilir. Trichogram testi iki farklı alandan alınan örnekler ile yapılır. Alınan örnekler miktoskop ile değerlendirilir ve tanı konur.
Fototrikogram Testi: 1 mm uzunluğuna kısaltılan saçların periyodik şekilde alınan fotoğrafları ile yapılan tanı yöntemidir. Fototrikogram testi manüel yapılabileceği gibi trichosacn programları ile otomatik şekilde de yapılabilmektedir.
İnvasive Yöntemler:
Biyopsi yapılmasıdır
3. Patolojik Saç Dökülmesi Tedavi Yöntemleri
Patolojik Saç Dökülmesinin İlaç Tedavisi
Patolojik saç dökülmelerinin tanısı yapıldığı takdirde uzmanlarca gerek görülen ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. İlaç tedavisi nedene yönelik olup, vitamin, mineral eksiklikleri ya da hormonal bozuklukların tedavisinde kullanılabilir. Saç dökülmelerinin sebebi demir, kalsiyum, selenyum, keratin, çinko, tiamin ve sistin gibi maddelerin eksikliğinden kaynaklı olabilir. İlaç tedavisi ile bu ağız yoluyla alınan bu maddelerin vücutta eksiklikleri yok edilerek patolojik saç dökülmesinin tedavisi tamamlanabilmektedir. Patolojik saç dökülmesinde kullanılan başlıca ilaçlar şu şekildedir: Finasteride, Minoxidilin, Spironolakton, Azeleik Asit, Cimetidine, Tretinoin, Ketokonazol, Cyprotereone acetate, Flutamine.
Cerrahi Tedaviler
Strio Excision:
Son yıllarda en sık uygulanan, komlikasyon riski olmayan ve doğal görüntü elde edilen yöntem strio excision (şerit operasyonu) olarak bilinmektedir. Saçlı deriden 10-15 cm uzunluğunda ve 1-4 cm genişliğinde bir şerit alınıp bu şeridin içerisinde bulunan sağlıklı saç köklerini mikroskop altında ayırıp hastanın saçsız bölgelerine nakledilmesi ile gerçekleşir.
FUE ve FUT Saç Ekme Teknikleri:
Saçlı deride saç bulunan bölgelerden alınan saç köklerinin özel iğneler yardımı ile saçsız bölgelere ekim işlemidir. Bu yöntem ile doğal bir görüntü elde edilir ve yara izi bırakmaz. Vücudun diğer bölgelerinde yer alan kılların da ekim işlemi için kullanılması mümkündür.
Kafa Derisi Gerdirme, Esnetme ve Çekme:
Kafa derisinde bulunan saçsız bölgenin küçültülmesi amacı doğrultusunda gerçekleştirilir.
Flep Yöntemi
Makrogrefting Yöntemi
